Afgelopen week kwamen NSC en BBB met een voorstel om de nieuwe pensioenwet te wijzigen. Zij willen een referendum bij het invaren. Wanneer dit voorstel wordt aangenomen kan dit grote gevolgen hebben. Gaat het nieuwe pensioenstelsel nu wel door?
Er is al een wet
De nieuwe pensioenwet is ingegaan op 1 juli 2023. Deze is er dus al geruime tijd. De overgang naar de nieuwe wet kost veel tijd, daarom is er tot 1 januari 2028 de tijd om alle pensioenregelingen aan te passen. We zitten nu dus midden in een pensioentransitie waarbij pensioenfondsen hard aan het werk zijn om de aanpassing voor te bereiden. De eerste pensioenfondsen zijn al overgestapt naar een nieuwe pensioenregeling op basis van de nieuwe wet.
Persoonlijke pensioenpotten
Binnen het nieuwe pensioenstelsel krijgt iedereen een persoonlijke pensioenpot. Deze pot wordt gevuld met premie en groeit aan door rendement. De omvang van die pot bepaalt hoeveel pensioen je uiteindelijk krijgt uitgekeerd. Ook als het pensioen gaat uitkeren, dan blijft de pensioenpot belegd en bepaalt hoeveel de pensioenuitkering gaat zijn. Pensioen kan in het nieuwe pensioenstelsel sneller meebewegen met de economie. Dat betekent dat wanneer het goed gaat pensioen sneller kan gaan stijgen dan in het huidige stelsel. De kans op een daling is echter ook iets groter.
Lees ook:
Zorgen over de nieuwe pensioenwet
Invaren
In het huidige stelsel is er geen persoonlijke pensioenpot, maar een grote gezamenlijke pot. Deze gezamenlijke pot wordt ook belegd. Er gelden alleen andere spelregels, waaronder grotere buffers, waardoor pensioen minder snel kan stijgen. De kans op een daling is echter ook relatief gering.
Bij de overgang naar het nieuwe stelsel wordt de grote gezamenlijke pensioenpot verdeeld in allemaal persoonlijke pensioenpotten. De buffers die er nu zijn en niet meer nodig zijn in het nieuwe stelsel zullen worden uitgedeeld. Dit wordt in de praktijk invaren genoemd.
Pensioen bij een verzekeringsmaatschappij
Wanneer je een pensioenregeling hebt bij een verzekeringsmaatschappij dan speelt het invaren niet. Bij een verzekeringsmaatschappij is of sprake van een gegarandeerd pensioen of al van een persoonlijke pensioenpot. Afgesproken is dat gegarandeerde pensioenen bij een verzekeringsmaatschappij ongewijzigd blijven. En als er al een persoonlijke pensioenpot is, dan hoeft er ook niets verdeeld te worden.
Hoe worden buffers uitgedeeld?
De buffers die er nu zijn bij pensioenfondsen zullen worden verdeeld. Hoe dat gebeurt verschilt per pensioenfonds. De regels over het uitdelen worden afgesproken door de sociale partners.
De buffers zullen worden gebruikt voor de verplichte wettelijke reserves van ongeveer 2% van het vermogen. Een ander deel wordt gebruikt om de solidariteitsreserve te vullen. Deze reserve zal in het nieuwe stelsel worden gebruikt om dalingen van de pensioen(uitkering) zoveel mogelijk op te vangen.
Bij de overgang naar het nieuwe stelsel zullen oudere werknemers (45+) er op achteruitgaan. Deze achteruitgang moet adequaat worden gecompenseerd. Een deel van de buffers zal bij het invaren worden gebruikt om de deze groep werknemers te compenseren.
Een deel van de buffers zal worden uitgedeeld om de pensioenpotten van iedereen te verhogen. Dat is met name goed nieuws voor de gepensioneerden. Als zij een deel van de buffers krijgen, dan betekent dat meteen een verhoging van de uitkering.
Referendum bij invaren naar het nieuwe pensioenstelsel
In de nieuwe wet bepalen de sociale partners of er wel of niet wordt ingevaren. Als individuele deelnemer heb je geen bezwaarmogelijkheid. Op zich een logische keuze, want binnen de meeste pensioenregelingen heb je als individu geen inspraak- of keuzemogelijkheden. Dat was zo en dat blijft zo.
NSC en BBB willen nu de wet aanpassen, waarbij er een referendum moet komen voor het invaren. Daarbij moet minimaal 30% van de deelnemers stemmen. Stemt minder dan 30%, dan wordt er niet ingevaren. Vervolgens bepaalt de meerderheid of er wel of niet wordt ingevaren. Dus 15% van de deelnemers kan bepalen of er wel of niet wordt ingevaren.
Bezwaren tegen dit voorstel
Allereerst is het vreemd om een nieuwe wet, die net is ingegaan en waar alle pensioenuitvoerders en sociale partners in Nederland hard mee aan het werk zijn, tijdens de invoeringsfase zo ingrijpend te wijzigen. Op deze manier weet je als burgers totaal niet waar je aan toe bent.
Sociale partners bestaan uit vertegenwoordigers van werknemers, vaak vakbonden en werkgevers. Zij maken gezamenlijk de keuzes voor de nieuwe pensioenregeling, inclusief het invaren. Dat is een langdurig en complex proces. Zowel de vertegenwoordigers van werkgevers als van werknemers laten zich daarin bijstaan door deskundigen. Het proces om tot een nieuwe regeling te komen duurt maanden, waarbij er regelmatig en intensief wordt overlegd. Sociale partners gaan hierin niet over een nacht ijs.
Als er een referendum komt, dan gaat 15% van de deelnemers bepalen of er wel of niet wordt ingevaren. Maar waar is die beslissing op gebaseerd? Sociale partners hebben zich gedurende lange tijd in het onderwerp verdiept, maanden van overleg gevoerd, honderden pagina’s advies en berekeningen doorgenomen en zich laten bijstaan door deskundigen. Deelnemers die gaan stemmen doen dit allemaal niet. Zou dat een beter resultaat geven dan wanneer sociale partners beslissen?
Wanneer er niet wordt ingevaren, dan krijg je straks twee pensioenstelsels naast elkaar. Want alles wat is opgebouwd blijft zoals het is en nieuwe pensioenopbouw gaat volgens het nieuwe pensioenstelsel. Dit maakt het voor iedereen complex. En de uitvoering van pensioen wordt fors duurder. En een duurder pensioen betekent automatisch een lager pensioen voor iedereen.
Gaat het nieuwe pensioenstelsel dan wel door?
Wanneer er een referendum gaat komen, dan betekent dat hoogstwaarschijnlijk dat de invoering van het nieuwe stelsel bij pensioenfondsen vertraging op gaat lopen. Dat kan zo maar jaren vertraging opleveren. Want als de spelregels halverwege het spel worden veranderd, dan zit er niets anders op dan weer overnieuw beginnen. Dus alle uitvoerders moeten hun systemen weer aanpassen en sociale partners moeten weer opnieuw rond de tafel met elkaar.
Wanneer er wordt ingevaren zullen buffers worden uitgedeeld. Een deel van die buffers wordt gebruikt om werknemers die er door de overgang naar het nieuwe stelsel op achteruit gaan te compenseren. Als je niet gaat invaren, dan kunnen er geen buffers worden uitgedeeld. En dus moet er ook iets nieuws bedacht worden voor de werknemers die gecompenseerd moeten worden.
Bovenstaande punten zijn vervelend, tijdrovend en kostbaar. Maar dit betekent niet automatisch dat het nieuwe pensioenstelsel niet door gaat.
Het nieuwe pensioenstelsel is er al!
Er zijn al pensioenfondsen over naar het nieuwe pensioenstelsel. En daarnaast zijn er al duizenden MKB bedrijven met een pensioenregeling bij een verzekeringsmaatschappij die al over zijn naar het nieuwe pensioenstelsel.
Het wetvoorstel van NSC en BBB zet ook geen streep door de nieuwe wet. Zij willen slechts een (niet onbelangrijk) onderdeel aanpassen. Voor alle bedrijven met een pensioenregeling bij een verzekeringsmaatschappij zal het voorstel geen enkel effect hebben. Er verandert voor hen niets, want zij hebben niets te maken met invaren.
Lopen die dan geen enkel risico? Ik denk dat er wel een klein risico is. Als het voorstel van NSC en BBB wordt aangenomen dan betekent dat een vertraging voor pensioenfondsen en enorm veel complexiteit en extra kosten. Dit kan aanleiding zijn voor alle partijen om dan maar de hele wet ter discussie te stellen. En als dat gebeurt, dan gaat het hele feest misschien niet door.
Maar die kans schat ik relatief gering. Want zoals gezegd, het nieuwe pensioenstelsel is er al! Er is (bijna) geen weg terug meer.
Foto: Albin Berlin – Pexels.com

Jan van Harten is senior pensioenadviseur en partner bij &Gommer Pensions Group en heeft meer dan 25 jaar ervaring in pensioenadvies. Hij is in staat complexe pensioenvraagstukken terug te brengen naar de kern, pragmatisch op te lossen en op een begrijpelijke manier te communiceren.
Pensioen is belangrijk en moet goed geregeld zijn. Maar je moet niet doorslaan aldus Jan: “Ik zie dat een hele grote groep mensen hun wensen en dromen uitstelt tot na hun pensioen en tot die tijd de dagen aftellen. Een goede pensioenregeling is belangrijk, maar wanneer je mensen vergeten in het nu te leven, dan moet je echt ingrijpen”.